سخنرانی حجت الاسلام علیرضا پناهیان با موضوع “جهاد تبیین و ضرورت اصلاح برداشت های ناروا از دین”، جلسه سیزدهم، سال ۱۴۰۱
یکی از برداشت های ناصحیح از دین، این است که ما دین را یک امر عاشقانه، عاطفی و یا غالباً حسی تلقی کنیم. محبت هم جایگاه رفیعی در حیات بشر دارد و هم جایگاه رفیعی در دین دارد. شخصی از امام باقر (ع) سوال کرد آیا در دین محبت هست؟ حضرت فرمودند: دین چیزی جز محبت و دوست داشتن نیست. اما اینکه ما تلقی غالب مان از دین، امری محبتی باشد، تلقی نادرستی هست. برای مثال وقتی انسان از سر اضطرار و ضرورت به زیارت می رود کمتر دچار غرور می شود اما زمانی که از سر محبت به زیارت می رود حس غرور بیجا به انسان دست می دهد. ایرادی ندارد که ما حُبّی به دین نگاه کنیم ولی مسئله این است که باید از کجا آغاز کرد؟ و باید بدانیم که غلبه برداشت از دین باید امری ضروری و عقلانی باشد. انسان وقتی که اضطرار و نیازهای خودش را می بیند، محبت را کنار می گذارد. هیچ عشقی بدون عقل دوام ندارد و هر عقلی منجر به عشق می شود. ما هم عقل عملی داریم و هم عقل نظری، اما عقل عملی، میل به انتخاب برترین است. عقل خودش چیزی از جنس محبت است و راهنمای محبت است پس نمی توانیم بگوییم عقل با محبت در تعارض هستند. در زبان شعر، عقل کنار گذاشته می شود. محبت باید باعث تنظیم رفتار انسان شود. محبت اگر واقعی باشد، آثار بسیاری را به دنبال دارد. در روایت داریم که محبت دنیا و محبت خدا در یک دل قرار نمی گیرد. محبت حقیقی به آسانی یافت نمی شود. کسی که ایمان داشته باشد، شدیدترین محبت را نسبت به خدا پیدا می کند. انسان اگر عاقل باشد از سر عقل به حب می رسد و حبی که از سر عقل باشد پایدار است ولی حبی که در اثر اضطرار باشد منجر به غرور کاذب نمی شود.
