سخنرانی حجت الاسلام علیرضا پناهیان با موضوع “جهاد تبیین و ضرورت اصلاح برداشت های ناروا از دین”، سال ۱۴۰۱
جلسه نهم: غیر از تلقی صرفاً عقیدتی از دین داشتن که تلقی درستی نیست، تلقی اخلاقی داشتن از دین باز هم به صورت زیادی و ناروا هم، تلقی نادرستی است. اخلاق علمی هست که با ملکات نفسانی انسان سر و کار دارد. خلق، ترجمه شده به صفاتی که در وجود انسان راسخ هست. خلق شامل: خساست، تکبر، حسادت، سخاوت، تواضع و… می شود. لفظ اخلاق، لفظ مشترک است، یعنی یک جایی اخلاق به معنای ملکات است و یک جایی به معنای آداب معاشرت هست و شامل عادات انسان در برخورد با دیگران می شود. در روایات اخلاق به معنای علم اخلاق نیست، بلکه منظور همان آداب و عادات اجتماعی انسان است. ما در دین مان دانشی به نام آداب داریم اما اخلاق به عنوان ملکات جز دین نیست، چون ممکن هست که انسان ها ملکات گوناگونی داشته باشند. دین از ما می خواهد که برای تغییر تلاشمان را بکنیم. امتحانات الهی، با توجه به اخلاقیات شخصی انسانهاست. خدا در قرآن می فرماید: من از شما تقوا می خواهم، به خاطر خدا پرهیز کنید، از آن کاری که بد هست. حالا برای هر کسی یک کاری بد است. ما در بستر امتحانات الهی زندگی می کنیم، ولی هرکسی امتحاناتش متفاوت است. پس ملکات اخلاقی، نه ارزش آفرین هستند و نه باعث نابودی انسان می شوند. مقوله امتحانات الهی یکی از مقولات فراموش شده در تعلیمات دینی ماست. مراحل امتحانات الهی هم متفاوت است. امتحانات الهی به اضافه دستورات الهی می‌شود تقوا. سوره حجرات، مشهورترین سوره اخلاقی قرآن است چون شامل آداب است. علم اخلاق موجب داوری غلط می شود. علم اخلاق چندین اثر دارد؛ گاهی باعث غرور عده ای می شود، گاهی باعث یأس عده ای دیگر می شود و گاهی عده ای دیگر را از دین مستغنی می کند.
