مدیر بخش پژوهش بنیاد هدایت ضمن ارائه تعریف راهیار و تبیین نقش آن در شبکه امامت، گفت: کار راهیار از جهاتی شبیه کار مرشد، لیدر، تسیهل‌گر، مشاور، راهنما، مربی و منتور است اما هیچ یک از اینها نیست.
به گزارش خبرنگار مرکز رسانه بنیاد هدایت، حجت الاسلام مهدی موحد در جمع شبکه راهیاری در تبیین رویکرد مسئله راهیاری که با هدف ارتقاء شبکه امامان محله ذیل بنیاد شکل گرفت، اظهار داشت: کسی که می‌خواهد با مردم گفت‌وگو کند باید اهل مشورت و مشاوره باشد و در کل ویژگی‌های خاصی داشته باشد تا دیگران به او ملحق شوند و او را در این مسیری مشخص قدم به قدم همراهی کنند، او باید بتواند ارائه طریق نماید.
مدیر بخش پژوهش بنیاد هدایت با طرح این پرسش که چنین فردی چه خصوصیاتی باید داشته باشد؟ گفت: در اینجا با واکاوی واژه راهیاری سعی می‌کنیم این مسئله را تبیین نماییم که راهیاری در واقع یک رابطه‌ای است که راهیار با امام برقرار می‌کند و در طی آن، همزمان مسئولیت آموزش و پرورش او را به عهده می‌گیرد. راهیار همچنین اطلاعات دانشی به امام داده و او را به لحاظ نظری رشد می‌دهد.
وی با بیان اینکه منظور از این رشد فقط رشد ذهنی نیست تصریح کرد: رشد ذهنی در مرحله آموزش اتفاق می‌افتد و رشد شخصیتی و مهارتی نیز با پرورش به دست می‌آید، برای مثال فردی همه دانش او فراهم است تا امام محله شود، منتهی جرئت اقدام ندارد این فرد نمی‌تواند مسئولیت را بر عهده بگیرد و یا از پس هیئت امناء بربیاید، یا مثلا او می ترسد که صندوق قرض الحسنه محله را راه اندازی کند؛ در این جا نیاز به کسانی دارد تا او را همراهی کنند.
حجت الاسلام موحد بیان کرد: در انتخابات ریاست جمهوری برخی از افراد معمولا هستند که دیده نمی‌شوند، اما مشورت‌های خاصی به کاندیدای ریاست جمهوری می‌دهند و نگاه خاصی به او اعطا می‌کنند، آنها دارند بخشی را برای رئیس جمهور جلو می‌برند که قبلا سابقه ریاست جمهوری نداشته است؛ در این جا به یک فردی که امین باشد و از دریچه بیرون به او نگاه کند نیاز دارند، منتها این، همه چیزی نیست که رئیس جمهور به آن نیاز دارد.
وی خاطرنشان کرد: کم کم داریم روی برخی از عناوین به عنوان راهیار کار می‌کنیم؛ راهیار معادل‌های دیگری در فارسی دارد که به آن مرشد یا پیر اخلاقی که مسیری را رفته و یا تسیهل‌گر، مشاور، راهنما، مربی و منتور نیز می‌گویند، در مجموع اینها در حوزه پرورش و یاری رساندن فرد تأثیر خود را دارند.
مدیر بخش پژوهش بنیاد هدایت تأکید کرد: کلمه راهیاری، همه اینها هست و هیچ یک نیست، در این راستا معادل‌های متعددی را می‌توانیم به عنوان معادل راهیاری انتخاب کنیم، اما اینکه چه ضرورتی دارد خصوصیات راهیاری تبیین شود و در مورد مفهوم آن بدانیم، موضوع دیگری است.
وی گفت: همچنین پرداختن به مفهوم راهیاری دارای اهمیت است، هر چند مخاطبین می‌خواهند بدانند ما چه رسالتی داریم، اما در واقع نخست آنها می‌خواهند ماهیت رفتار ما را بسنجند و بدانند چه کسانی هستیم و برای چه چنین نامی را روی خود گذاشته‌ایم و دقیقا بنا داریم و چه کاری را قرار است انجام دهیم.
حجت الاسلام موحد افزود: برای مثال می‌گویند شما معلم هستید و دانش خاصی را منتقل می‌کنید و آیا مربی و یا تسیهل‌گر هستید، آیا قرار است نقش مشاور در بحث‌های مشورتی داشته باشید؛ در واقع اینها عناوین مختلفی است که امکان دارد افراد روی ما بگذارند و به همان اندازه از ما توقع داشته باشند.
وی بیان کرد: همچنین ممکن است هنگام قضاوت در مورد راهیار، با همان لغتی که ما را سنجیده‌اند و در ذهن‌شان ما را تصور کرده‌اند رسالت ما را ارزیابی کنند و در جایی عملا ما را با معلمی می‌سنجند و مقایسه می‌کنند، اینها از جمله دلایلی است که ما باید رسالت و وظیفه خود را تبیین کنیم.
مدیر بخش پژوهش بنیاد هدایت تصریح کرد: از طرفی گاهی، مردم توقعاتی از ما دارند و ما قادر به تأمین آن نیستیم و یا نباید آن را برآورده کنیم؛ شاید باید تا مسیری او را جلو ببریم تا روش‌ها را یاد بگیرد، اما بعدها بابت همین توقعاتی که در او ایجاد شده، دلخوری پیش می‌آید.
وی عنوان کرد: گاهی نیز برای مسئولان یک سری توضیحاتی را می‌دهیم و نکاتی را بیان می‌کنیم که این امر نیز کاری غیر راهیاری است و فقط داریم گزارش می‌دهیم و این توقع از خودمان صحیح نیست و معنایی که در ذهن ماست غیر از راهیار است، برای اینکه بتوانیم تمرکز کنیم و کار را برای خود و مخاطب شفاف نماییم نیاز داریم به این مسئله بیشتر بپردازیم.
حجت الاسلام موحد اظهار داشت: در مورد راهیاری چند لغت گفته شده که شامل رهبر، الگو، تسهیل‌گر و ارزیاب است، باید به این لغات مراجعه کنیم و ببینیم تفاوت‌ها بر سر چیست؛ نخست از کلمه رهبر شروع می‌کنیم، وظیفه رهبر و لیدر این است که برای مردم الگو و الهام بخش باشد و انگیزه‌های درونی را فعال کند ولی جایگاه عالی به سافل دارد یعنی یک مقام بالاتر و مشفقانه و پدرانه دارد و در مجموع جامعه نیز پذیرفته که این فرد رهبر ما است.
وی خاطرنشان کرد: یک رابطه رسمی و نسبتا رسمی بین رهبر و زیر مجموعه وجود دارد که بلند مدت است و هم عرض ندارد، یعنی هیچ کس نمی‌تواند در عرض رهبری، رأی او را وتو کند یا امری بدهد؛ مثلا هر خانه یک پدر و هر کشور یک رهبر دارد، گاهی اوقات بخشی از خصوصیاتی که رهبر دارد یک راهیار نیز می‌تواند داشته باشد و اولویت‌ها را می‌تواند مشخص کند، منتهی تعیین مستقیم اولویت کار راهیار است ولی به صورتی که ذهن فرد را قانع کند.
مدیر بخش پژوهش بنیاد هدایت گفت: ما در رهبری انقلاب الگوی عینی امامین انقلاب را داشتیم که درک این مفهوم واضح‌تر است، در اغلب موارد راهیار اقناع می‌کند چون مجموعه ما تا باورش نکند نمی‌تواند کاری انجام دهد بنابراین در اولویت‌ها این است که فرد باید قانع شود.
وی افزود: حس بودن را هم می‌توانیم در راهیار ببینیم البته هر راهیاری به این مرحله نمی‌رسد و بخشی نیاز به تجربه دارد تا توانمندی خود را کم کم به مخاطب بقبولاند؛ یکی دیگر از واژه‌ها که می‌تواند معادل راهیاری باشد، مربی بودن است، مربی از حیث وظیفه، رابطه میان دو طرف برقرار می‌کند منتها شأن رهبر را ندارد و وسعت حوزه فعالیت‌اش نیز مانند او نیست و صرفا پرورش استعدادهاست.
حجت الاسلام موحد بیان کرد: مخاطب مربی، تربیت شوندگان است، این فرد نتیجه‌ای است که مربی آن را دنبال می‌کند تا فردی تغییر نماید، یعنی رشد پیدا کند، برای این مسیر، ارتقای دانش نیاز داریم و باید مراقبت ما بیشتر شود و حمایت لازم صورت بگیرد.
وی ادامه داد: مهم رشد یافتگی است و مربی باید به پختگی کامل رسیده باشد و ایصال الی المطلوب می‌کند و یک نگاه همه جانبه نیاز است، یعنی کسی که توقع می رود مربی باشد و به عنوان یک مربی از آن یاد کند در واقع با همه وجودش دارد سعی می‌کند فرد را رشد دهد و آن را به مرحله‌ای برساند. ما نیز گویی یک چنین چیزی را از راهیار انتظار داریم؛ بنابراین می‌بینیم افرادی در این کسوت، کارمند هستند و با اینکه ساعت کاری‌شان تمام شده اما دغدغه رشد امامان و احساس مسئولیتش باعث می‌شود که کار را تعطیل نکند.
مدیر بخش پژوهش بنیاد هدایت در مورد واژه منتور اظهار داشت: منتور در انگلیسی کسی است که با کارآموزِ کم‌تجربه یا پیشرفته همانند راهنما رفتار می‌کند و آن نقطه مقابل منتی Menti است، منتور در زبان انگلیسی در واقع به معنای مربی و فردی است که می‌خواهد کاری را انجام دهد و وارد فضای جدیدی شود.
وی خاطرنشان کرد: این فرد سابقه فعالیت از صفر تا صد را دارد و می‌تواند به ارزیابی داشته‌ها و مجوزها بپردازد و منتورها، این اطلاعات را می‌دهند. اگر بخواهد منتور در امامت باشد باید خودش امام باشد، در واقع منتور به کسی می گویند که قبلا این مسیر را رفته است، یعنی نگاه درجه دو به رفتار خودش داشته باشد.
حجت الاسلام موحد افزود: گاهی وقت‌ها فرد اسیر تجربه خودش می‌شود، اینکه یک راهیار خودش قبلا امام بوده، خوب است چراکه این محسنات را برای امام دارد یعنی نگاه الگو را دارد و فرد را با کار آشنا می سازد. منتهی یک معضل و احتمال خطایی نیز وجود دارد و امکان دارد فردی که امام بوده و به اندازه یک نفر امامت کرده است، تجربه‌های خود و چالش هایی که با آن مواجه شده و خاص خودش بوده را تعمیم دهد و به تعبیر دیگر امکان دارد اسیر تجربیات خودش باشد و نتواند در موارد دیگری که تجربه نداشته وارد شود.
وی گفت: سر زدن به امامان و شنیدن مشکلات و در اختیار قرار دادن تجربیات بخشی از وظایف راهیار است؛ راهیار باید با خضوع این مسیر را بپیماید، ما سعی می کنیم با بهره‌گیری از کتاب راهیاری و بررسی ابعاد مختلف این رسالت مهم، این طرح ملی را پیش ببریم و از همه ظرفیت‌ها استفاده کنیم.
مدیر بخش پژوهش بنیاد هدایت عنوان کرد: در سطح استان‌ها با تبیین مسائل و ارائه محتواها می‌توان وظایف راهیاری را به خوبی تبیین کرد و باید در مساجد و در سطح محلات و روستاها با شیوه‌نامه‌های صحیح تلاش کنیم مردم نیز با این طرح همراهی داشته باشند.
