قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی، قدرت الگوسازی و الهام بخشی در تمدن سازی را قله‌ای دانست که به آن نزدیک شده‌ایم و ضمن تحلیل وضعیت ایران و جبهه مقاومت در مواجهه با تمدن غربی، گفت: ارزیابی‌های ناامید کننده از وضع موجود ناشی از این است که با نتایج ارزیابی‌های خُرد، ارزیابی کلان می‌کنیم و نمره می‌دهیم.
به گزارش خبرنگار روابط عمومی بنیاد هدایت، حجت الاسلام علیرضا پیروزمند قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی در پنجمین جلسه از سلسله نشست‌های «به قله نزدیکیم» که در مسجد مقدس جمکران و حسینیه هدایت برگزار شد، با اشاره به معیار ارزیابی میزان موفقیت و پیشرفت، اظهار داشت: یکی از میدان‌های مواجهه جبهه انقلاب و معارضان آن روایت این صحنه است که آیا ما رو به پیشرفت هستیم یا خیر؟
وی مقیاس انقلاب اسلامی را تمدنی خواند و گفت: اینکه انقلاب اسلامی را صرفاً یک پدیده سیاسی تحلیل کنیم، تقلیل ماجراست. انقلاب‌های بسیاری در طول تاریخ شکل گرفته است اما در این انقلاب به لحاظ جغرافیا و ویژگی‌هایی که دارد، آن را به یک رویداد کم‌نظیر تبدیل کرده است. عصر امام خمینی(ره) عصر شکوفایی تمدن اسلامی است که مقارن است با فروپاشی هژمونی تمدن غربی است. اگر این نگاه را نداشته باشیم دچار گیجی و اشتباه می‌شویم و دشمن ما را درگیر جزئیاتی می‌کند و شاید دچار این توهم شویم که در بن بست هستیم.
لایه‌های مختلف تشکیل دهنده تمدن‌ها
قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی در شرح الزامات تمدن سازی به معنای عام، گفت: تمدن محیط عینی است که بشر برای ساخت نیازهای خود ایجاد می‌کند؛ بنابراین تمدن، دست ساز جمعی بشر است. تمدن یک لایه نرم، یک لایه نیمه نرم و یک لایه سخت دارد؛ لایه سخت آن محصولاتی است که به شکل‌های مختلف نیازهای ما را تأمین می‌کند.
وی لایه نیمه سخت تمدن در قدم اول طراحی ساختارهای انسانی عنوان و بیان کرد: انضباطی که انسان‌ها برای ارتباطات با هم طراحی می‌کنند، وزرات‌خانه‌های مختلف و قوانینی که وضع می‌شود تا روابط این سازمان‌ها با محیط پیرامون‌شان شکل بگیرد، همه ساختار سازی است. قانون هم ابزار تنظیم ارتباطات است.
قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی لایه دیگر از تمدن سازی را تولید علم و فناوری برشمرد و گفت: در اینجا فناوری به معنای نرم و اجتماعی مدنظر است. تولید دانش در عصر حاضر و به تبع آن فناوری، یک پیشران بی‌بدیل در تمدن سازی است به همین خاطر رقابت وصف ناپذیری در پیشتازی در این میدان در جریان است چراکه بشر هرچه پیش رفته بیشتر شعاع اثر گذاری این لایه را بیشتر متوجه شده است.
حجت الاسلام پیروزمند لایه نرم تمدن را سبک زندگی دانست و اظهار داشت: چرا این را از لایه‌های دیگر جدا می‌کنیم؟ چون عرصه متنوع‌تر، فراگیرتر و رهاتر است؛ الگوی تغذیه، مسکن، اوقات فراغت و همه رفتارهای ما را شامل می‌شود. سبک زندگی الگوی تکرار پذیری است که متناسب با جغرافیا و محیط می‌تواند خود را بازسازی کند.
وی افزود: خرده سبک هایی هم در درون آن شکل می‌گیرد و اصناف مختلف جامعه سبک زندگی خاص خود را دارند؛ مثل سبک زندگی پزشکان، بازاریان، روحانیون و سایرین. این خرده سبک زندگی‌ها تشابه و تفاوت‌هایی دارند؛ حال اگر این سبک زندگی‌ها باهم سازگاری نداشته باشد، جامعه دچار یک فرسایش فرهنگی می‌شود و دوگانه‌هایی شکل می‌گیرد.
قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی در پاسخ به این پرسش که چرا به تحولات پس از رنسانس عنوان تمدن سازی غرب صدق می‌کند، گفت: به دلیل این که توانسته است نگرش خود در این سه لایه تمدنی را به سایر انسان‌ها عرضه کند و نگرش آنها را تغییر دهد.
حجت الاسلام پیروزمند با تأکید بر اینکه روابط و تحولات اجتماعی، از قاعده علت و معلولی فلسفی تبعیت نمی‌کند، بیان داشت: یک سری مجموعه عواملی وجود دارد که تحولی را رقم می‌زند. تمدن غربی هم همین‌طور شکل گرفته اما آنچه مسلم است این زنجیره در طول زمان تکمیل شده است و تغییر نگرشی نسبت به سبک زندگی متفاوتی را تعریف کرده است و برای تحقق آن علم، ساختارسازی و محصول متناسب به بشر عرضه کرده است.
علت فراگیر شدن تمدن غربی
وی در بیان علت جهانی شدن تمدن غرب، گفت: آنها توانسته‌اند مجرای تمّدن فرهنگ مادی را در زیست اجتماعی پیدا کنند و این را جهانی کند. تا جایی که قبل از تحولات اخیر اعلام پایان تاریخ کردند؛ یعنی اوج شکوفایی بشر؛ بعد خودشان هم از این حرف برگشتند.
قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی افزود: تمدن غربی به دلیل اینکه ظاهرا از خود کارآمدی نشان داد توانست به صورت نسبی اعتماد و توجه جوامع را به خود جلب کند، فراگیر شد. وعده رفاه، امنیت، توسعه عزت و قدرت را به بشر داد و ادعا کرد که حاضرم تجربیات خود را در اختیار شما قرار دهم که شما هم مثل من موفق باشید. ادبیات کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه و غیره هم شکل گرفت.
حجت الاسلام پیروزمند در بخش دیگر سخنان خود، گفت: انقلاب اسلامی در شرایطی رخ داد که آمریکا در اوج قدرت بود و به هر چیزی اشاره می‌کرد محقق می‌شد؛ لازم نبود در همه مسائل خودش ورود کند بلکه آدم‌های دست چهارم آن هم اگر چیزی می‌گفت، همه در برابرش متواضع بودند و گوش می‌کردند؛ سفیر آمریکا ایران را اداره می‌کرد.
تحول در لایه نرم و بر مدار امام و امت علت شکل گیری هسته مرکزی انقلاب
وی هسته مرکزی شکل گیری انقلاب را ناشی از تحول در لایه نرم دانست که بر مدار ارتباط امام و امت شکل گرفت و در این باره یادآور شد: یک ارتباط سنتی، تاریخی و دینی مردم با روحانیت و مرجعیت داشتند؛ با ظهور امام(ره) این ارتباط به یک بلوغ جدید رسید و دیگر امام(ره) دیگر مرجع نبود بلکه رهبر بود. ابتدای کار مردم هم متوجه نبودند و او را به عنوان مرجع می‌شناختند اما کم کم جایگاه رهبری برای مردم جا افتاد و همه منتظر بودند که امام(ره) دستور بدهد که چه کاری انجام بدهند. امام(ره) فرمودند که به حکومت نظامی توجه نکنید و به خیابان بیایید؛ این تصمیم سختی بود که گرفته شد و مردم هم اطاعت کردند.
قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی خاطرنشان کرد: امام(ره) در طول انقلاب فرهنگ و آموزه‌های اهل بیت(ع) را به جامعه دمید و جامعه نیز آن را جذب کرد و مبدأ حرکت و امید شد. بنابراین کسانی که با امام(ره) همراهی کردند دیگر نگران اینکه نان شب‌شان و جایگاه سازمانی‌شان چه می‌شود نبودند. سبک زندگی‌شان تغییر کرد، این سبک زندگی بر مدار جهاد تا شهادت، دیگر خواهی، دفاع از مستضعفین، مبارزه با مستکبرین، عدالت‌خواهی شکل گرفت.
تغییر در سبک زندگی همراهان امام تحول
حجت الاسلام پیروزمند تصریح کرد: این تغییر نگرش فقط در روح و ذهن آدم‌ها اتفاق نیفتاد بلکه روابط انسان‌ها از همان ابتدای مبارزه، تغییر کرد؛ حتی در زندگی شخصی و خانوادگی‌شان نیز تغییر کرد. تحولی در این لایه ای که با امام(ره) حرکت می‌کردند و پیش می‌آمدند اتفاق افتاد و این در صحنه جنگ و دفاع مقدس ادامه پیدا کرد و همچنین در شکل گیری جبهه مقاومت فرهنگی، سیاسی و اقتصادی ادامه پیدا کرد. یعنی جبهه مقابله با جنگ نرم شکل گرفت و در منطقه نیز در عراق، سوریه، یمن و غزه ادامه پیدا کرد.
وی با بیان اینکه ایران و انقلاب اسلامی پیش از سال ۵۸ در مسیر تمدن سازی قرار گرفته بود، گفت: اینکه رهبرمعظم انقلاب می فرمایند گام دوم، گام جدید در حرکت به سوی تمدن اسلامی است، منافاتی با این مطلب ندارد. ممکن است ما تصور کنیم که چون رهبر انقلاب در مراحل پنج گانه نظام سازی و بیانیه گام دوم، تمدن سازی را به عنوان هدف مشخص کردند، پس معلوم می‌شود هنوز این تمدن محقق نشده است.
قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی افزود: آنچه رهبرانقلاب اسلامی به عنوان گام پنجم فرمودند این است که ما به یک بلوغی در توحید، سبک زندگی برسیم که بتوانیم رقیب خود را از صحنه خارج کنیم و برای جامعه جهانی الهام بخش باشیم. این چرخه باید کامل شود و به تولید انبوه برسد؛ این مرحله هنوز اتفاق نیفتاده و ناظر به آینده است.
تمدن اسلامی؛ امری تدریجی و تشکیکی
حجت الاسلام پیروزمند تحقق تمدن اسلامی را یک امر تدریجی خواند و گفت: به هر میزان که بتوانیم در این لایه‌های تمدنی، بر اساس اسلام حرکت کنیم و رقیب را عقب بزنیم به همان میزان در عرصه تمدن سازی موفق شده‌ایم و پیش رفته‌ایم.
وی با اشاره به سؤالات و شبهاتی که در این زمینه وجود دارد، خاطرنشان کرد: برخی می‌پرسند که در مسیر تمدن سازی اسلامی ما چه کردیم و خروجی کار چیست؟ آیا ما به سمت قله حرکت کردیم؟ در شرایطی که دشمن نفوذ کرده و جنگ ترکیبی ما را زمین گیر کرده است چطور به قله نزدیکیم؟ این را چطور تحلیل می‌کنیم؟
علت ارزیابی‌های ناامیدانه پیرامون حرکت به سمت قله
قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی در پاسخ تأکید کرد که ارزیابی از انقلاب باید در سه سطح باید اتفاق بیفتد، و توضیح داد: مشکل ما عدم تفکیک این سه لایه است؛ ارزیابی خُرد، کلان و فراکلان می‌توانیم داشته باشیم. ارزیابی خُرد یعنی موضوعات مشخص و ریزی که اتفاق می‌افتد مثل وضعیت اداره یک مدرسه، بررسی وضعیت یک خانواده و… مصداق، زمان و مکان مشخص دارد.
حجت الاسلام پیروزمند ادامه داد: در ارزیابی کلان، گروه موضوعات ارزیابی می‌شوند؛ مثلا وضعیت آموزشی، وضعیت خانواده، الگوی مسکن و نظام پژوهش در کشور؛ هر یک از اینها حاصل و برآیند فعالیت‌های مختلفی است که انجام می‌شود اما ما برآیند کلی را در نظر می‌گیرم و مثلا می‌گوییم وضعیت آموزشی کشور رشد کرد یا خیر؟
وی در توضیح ارزیابی فراکلان، گفت: این نوع ارزیابی برآیند نسبت درون و بیرون است؛ ارزیابی مواجهه جبهه انقلاب اسلامی و جبهه معارض انقلاب اسلامی. بنابراین اینها سه لایه موضوع است و سه سطح از شاخصه ارزیابی دارد. اشکال ما در ارزیابی‌های ناامیدانه این است که این تفکیک را قرار نمی‌دهیم و با ارزیابی‌های خرد، ارزیابی کلان می‌کنیم و نمره می‌دهیم که مثلا مشکلات فلان مدرسه و بازار را می‌بینیم و بعد نتیجه می‌گیرم که پیشرفت نکرده‌ایم.
وی تأکید کرد: در ارزیابی کلان باید وضعیت کلمه اسلام و عزت اسلام را تحلیل کرد؛ حتی اگر عزت موجود برآیند جامعه‌ای باشد که بخشی از آن هم لاابالی هستند و برایشان مهم نیست که در غزه چه اتفاقی می‌افتد. کسی که در این جامعه است و قوانین این جامعه را پاس می‌دارد و دارد یک فعالیت مفیدی را در جامعه رقم می‌زند، ولو اینکه نق می‌زند، به همان میزانی که کار می‌کند در اعتلای این کلمه مؤثر است.
تطبیق وضعیت قله بر اساس معیار ارزیابی فرا کلان
قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی در تطبیق وضعیت «قله» بر اساس معیار ارزیابی فرا کلان، بیان داشت: رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم دستاوردهای انقلاب را بیان فرمودند؛ یکی از دستاوردهای فراکلان انقلاب اسلامی این است که «انقلاب اسلامی دوگانه شرق و غرب را به دوگانه اسلام و استکبار» تبدیل کرد. بنابراین هر چه هزینه مالی و جانی در این راه دادیم، ارزش داشت. مواجهه امروز فراتر از مرزهای اسلام رفته است.
حجت الاسلام پیروزمند خاطرنشان کرد: در ادبیات سیاسی دنیا، اسلام مطرح نبود، بین بلوک شرق و غرب رقابت بود. بلوک شرق فروپاشید و نظام سرمایه داری به واسطه مقاومتی که در شرق انفاق افتاد و بیداری ملت‌ها نسبت به این نظام سلطه از یک طرف و از طرف دیگر اضمحلال و بحران‌های داخلی بلوک شرق مبدأ این شد که مرزبندی‌های قدرت سیاسی، امنیتی، اقتصادی عوض شود و جهان در آستانه نظم نوین جهانی قرار بگیرد.
وی گفت: برخی اشکال می‌کنند که مگر ما انقلاب کردیم که دعوا کنیم؟ ما باید مشکلات مردم را برطرف کنیم. مردم در تنگنا هستند و در لایه‌های مدیریتی کشور ناکارآمدی را مشاهده می‌شود. پاسخ این است که بله ما نمی‌توانیم چشم را بر مشکلات داخلی ببندیم اما باید دید که شما چطور برآیند گیری می‌کنید. وضعیت اسلام در جامعه جهانی نشان دهنده یک تاب آوری و توانمندی درونی است.
قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی تصریح کرد: رانت خواری، رشوه و غیره هست اما جبهه انقلاب دارد در مقیاس درونی و داشته‌های حداقلی خود را سرپا نگه می‌دارد. دانشگاه علم اسلامی تولید نکرده و حوزه نیز دست مدیران را پر نکرده است، بعد ما مدیر را متهم می‌کنیم که چرا اسلامی عمل نکردید. هنوز بین خودمان دعوا داریم که مدیریت اسلامی داریم یا نداریم.
حجت الاسلام پیروزمند بیان داشت: به آن سه لایه تمدنی باید یک ملاک دیگر را هم اضافه کنیم. اینکه ارزیابی باید تابع قدرت باشد؛ از یک نوجوان نمیتوان انتظار داشت وزنه ۲۰۰ کیلویی بلند کند. به تعبیر آقا ما راه نرفته را داریم طی می‌کنیم. انقلاب اسلامی با میزان قدرتی که داشته است باید تا الان از بین میرفت اما نه تنها اینطور نشده است بلکه روز به روز در مقابل استکبار قدرتمندتر شده است.
قله، قدرت الگوسازی و الهام بخشی در تمدن سازی است/ ناامیدی بشریت از کارآمدی لیبرالیسم
وی در تحلیل اتفاقات اخیر فلسطین، گفت: ایران و آمریکا یک جنگ نیابتی تمام عیار را شروع کرده اند. این با محاسبات مادی جور در نمی‌آید؛ توان اقتصادی و نظامی آنها کجا و ما کجا؟ آنها میلیاردی هزینه می‌کنند و ما میلیونی هزینه می‌کنیم. در جنگ ۳۳ روزه اعلام کردند که ۷ هزار میلیارد دلار هزینه کردیم و بهره‌اش را ایران برد. الان دنیای عرب، اسرائیل، آمریکا و اروپا منفعل است و ابتکار عمل دست ایران و جبهه مقاومت است.
قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی افزود: جبهه عدالت خواهان عالم در مبارزه با استکبار توانسته اند یک گام به پیش بروند و این یعنی نزدیک شدن به قله. قله کجاست؟ قله قدرت الگوسازی و الهام بخشی در تمدن سازی است. رهبری فرمودند عصر جدید، عصر امام خمینی(ره) است و فرمودند انقلاب اسلامی نقطه عطف جدید برای بشریت است و علتش را گفتند که بشریت نسبت به کارآمدی لیبرالیسم ناامید شده است. سعی می‌کنند خود را آبرومند نشان دهند اما نخبگان‌شان می‌دانند که حرف جدیدی برای گفتن ندارند.
وی صداقت و صلابت انقلاب اسلامی را قله و نقطه امید بخش عنوان کرد و گفت: به فضل الهی و همت مردم و هدایت رهبری معظم، در این سختی‌هایی که پشت سر گذاشتیم محاسبات دشمن برهم خورده و انقلاب اسلامی گام‌های خود را استوارتر برداشته است. به واقع در مسیر تمدن سازی اسلامی، دنیای اسلام با پیشتازی ایران اسلامی، مسیر پر سنگلاخ و سختی را در پیش دارد.
قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی با بیان اینکه هرچه به قله نزدیک‌تر می‌شویم کار سخت‌تر می‌شود، اظهار کرد: در این شرایط ما روحانیون باید مسئولیت پذیری خود را بیش از اصناف دیگر در صحنه مسئولیت اجتماعی و مدیریت فرهنگی و عرصه‌های دیگر به انجام برسانیم. اگر به فضل خدا امیدوار و متکی باشیم، اتفاقاتی می‌افتد که در می‌یابیم امداد الهی است و کار ما نیست.
حجت الاسلام پیروزمند با اشاره به موفقیت‌هایی که در عرصه نظامی و امنیتی داشته‌ایم، گفت: حتی در میدان جنگ نرم نیز در عین حال که خودمان راضی نیستیم اما به نظر بنده نمره مردودی نمی‌گیریم. البته این موفقیت صرفا برای کنشگران فرهنگی نیست بلکه برای متن جامعه متدین است که یک تاب آوری فرهنگی را از خود نشان داده است.
